کارشناسی خودرو چیست و چرا در خرید خودرو دست دوم اهمیت دارد

شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که کارشناسی خودرو دقیقا شامل چه مواردی می باشد و چه مفهومی را در بر دارد؟ کارشناس خودرو کیست و بایستی از نظر فنی و تجربی چه تخصصی هایی داشته باشد؟ در این مقاله با محک مشاور همراه باشید تا به بررسی اجمالی این سوالات بپردازیم.

کارشناسی خودرو چیست؟

کارشناسی خودرو به فرآیند بررسی کامل خودرو از نظر بدنه، رنگ آمیزی، فنی، موتور و آپشن ها به منظور تعیین میزان سلامت خودرو و ارزش واقعی آن گفته می شود. این فرآیند معمولا توسط شخصی متخصص بنام “کارشناس خودرو” انجام میشود. کارشناس خودرو فردیست که کلیه مهارت های تئوری، تجربی و فنی را در انواع خودرو ها و یا در خودرو هایی خاص دارد. همچنین نیاز است تا کارشناس خودرو شناخت مناسبی از بازار خودرو نیز داشته باشد چراکه لازمه قیمت گذاری صحیح خودرو و نیز انواع روش های فروش و فروشندگان و روش های کلاه برداری و مواردی از این قبیل نیز در کارشناسی خودرو امری مهم بشمار می آید.

بدین ترتیب افرادی که قصد خرید خودرو دست دوم و صفر را دارند، برای اطمینان از تطابق وضعیت سلامت خودرو با آنچه فروشنده اظهار میدارد و همچنین جهت پیشگیری از کلاه برداری احتمالی و ضرر های مالی و یا حتی جانی اقدام به استفاده از خدمات کارشناسی خودرو می نمایند. به این ترتیب اطمینان در خرید خودرو بسیار بالا خواهد رفت.

ضرورت استفاده از کارشناسی خودرو

آمار خودرو در ایران
تولید و واردات خودرو در ایران با رشد چشمگیری روبرو شده است. در سال ۲۰۱۴ در بین کشور های خودروساز جهان، ایران رتبه هجدهم را به خود اختصاص داد. چین با تولید ۲۳ میلیون و ۷۲۲ هزار دستگاه بزرگترین خودروساز جهاد در این سال بوده است و آمریکا با ۱۱ میلیون و ۶۶۰ هزار دستگاه در رتبه دوم و ژاپن با ۹ هزار و ۷۴۴ هزار دستگاه در رتبه سوم قرار گرفته اند. همچنین بنابر ادعای وزیر راه و شهر سازی در زمان پیروزی انقلاب یک میلیون و ۲۰۰ هزار خودرو وجود داشته است که الان به ۱۷ میلیون خودرو رسیده است. پیش بینی میشود در ده دهه آینده این عدد به ۵۰ میلیون عدد برسد. علاوه بر افزایش آمار تولید خودرو، واردات انواع خودرو به ارزش ۲ میلیارد و ۱۲۸ میلیون دلار به کشور وارد شد که این رقم در مقایسه با سال ۹۲ از لحاظ تعداد ۳۱ درصد و ازلحاظ ارزش ۳۰ درصد رشد داشته است.

دلایل نیاز به کارشناسی خودرو

لارن فیکس از منتقدان بزرگ خودرو می‌گوید: خرید خودروی دست دوم بدون مشورت در مورد صحت و سلامت خودرو با یک فرد متخصص می‌تواند ضررهای مالی زیادی برای شما داشته باشد. ممکن است خودرویی که قصد خرید آن را دارید از لحاظ ظاهری بسیار مناسب به نظر برسد اما ایرادهای فنی داشته باشد که از نظر شما پنهان بماند. برای مثال بسیاری از افراد ممکن است کیلومترشمار خودرو را دستکاری کنند تا میزان مسافت طی شده کمتری را نشان دهند. به کمک یک تعمیرکار ماهر و متخصص خودرو می‌توانید قبل از خرید، از ایرادات فنی و احتمالی خودرو و هزینه‌های احتمالی در آینده باخبر شده و انتخاب راحت‌تری داشته باشید. خرید خودروی دست دوم بدون اطمینان از سلامت خودرو می‌تواند منجر به ضررهای جبران ناپذیری برای خریداران شود. بسیاری از خودروهای موجود در بازار از نظر ظاهر بسیار مناسب به نظر می‌رسند اما با یک بررسی تخصصی ایرادات فنی آن‌ها مشخص می‌شود. علاوه براین کیلومتر تعداد قابل توجهی از این خودروهای دست دوم توسط صاحبان آن‌ها دستکاری شده‌است. در برخی موارد این دستکاری به قدری دقیق است که تنها یک متخصص می‌تواند آن را تشخیص دهد. ما در کشوری زندگی می‌کنیم که درآن، صنعت تعمیر و بازسازی خودرو پیشرفت چشمگیری داشته و اشخاصی که در این حوزه مشغول به کار هستند بسیار متبحر هستند. بطور مثال در بازار ایران یک خودرو بدون رنگ که از چند ناحیه نیز آسیب دیده باشد ارزش بیشتری نسبت به یک خودروی رنگ شده دارد زیرا میزان آسیب خودرو قابل روئیت است. خودرویی که در یک تصادف، بدنه آن دچار مشکل و یا تغییر شکل جدی شده است، دیگر از ایمنی و استحکام اولیه برخوردار نیست مگر اینکه بخش معیوب بطور کامل تعویض، نه تعمیر گردد. همه این موارد نیاز به استفاده از کارشناسی خودرو قبل از خرید را اثبات می‌کند. همچنین ظاهر خوب خودرو نیز دلیلی بر بی عیب بودن بدنه نیست. در بسیاری از موارد خودرو دچار تصادف های شدید و یا عادی شده است که توسط تعمیرکاران متبحر بخوبی درست شده است و بسیار دیده شده که فروشنده نیز از بیان آن کتمان می نماید.

بنابراین با توجه به شرایط ارزش گذاری خودرو در کشور ایران، چنانچه از نظر فنی و بدنه خودرویی را خریداری نمایید و بعدا متوجه ایرادات آن شوید، احتمالا به شدت متضرر خواهید شد. از این روی همواره پیشنهاد میشود تا برای پیش گیری از اینگونه ضرر ها از کارشناسی خودرو استفاده شود.

بخش های مختلف کارشناسی خودرو از نظر فنی

۱-کارشناسی بدنه

کارشناسی بدنه خودرو اولین و مهمترین بخش کارشناسی خودرو می باشد؛ چراکه هرگونه خوردگی، تغییر شکل، رنگ شدگی، تعویض، زنگ زدگی در قطعات، در تعیین قیمت خودرو تاثیر مهمی را ایجاد می نمایند. خودرویی که در یک تصادف، بدنه آن دچار مشکل و یا تغییر شکل شده است، دیگر از ایمنی و استحکام اولیه برخوردار نیست مگر اینکه بخش معیوب بطور کامل تعویض، و نه تعمیر، گردد. کارشناسی بدنه خودرو خود به سه بخش تقسیم می شود که در ادامه به شرح آنها خواهیم پرداخت:

۱-۱ کارشناسی شاسی و ستون ها

شاسی مهمترین و اصلی ترین بخش بدنه یک خودرو است که معمولا آن را نمی بینیم. هرگونه آسیب دیدگی در این بخش باید شما را از خرید خودرو منصرف نماید. کارشناسی این بخش به دلیل حساسیت بالا باید حتما توسط کارشناسان خودرو مجرب انجام گیرد.

ستون های خودرو از دیگر بخش های اصلی می باشند که محل اتصال ضعیفترین قسمت بدنه، یعنی سقف، به تنه اصلی خودرو تلقی می شوند. اهمیت کارشناسی ستون ها به دلیل موقعیت حساس آن‌ها است. با کمی دقت متوجه خواهید شد که محل قرارگیری ستون ها و سرنشینان در یک راستا قرار دارند. در دهه اخیر نیز شرکت های سازنده خودرو از ایربگ های پرده ای در ستون های بمنظور بالا بردن ضریب امنیت سرنشینان استفاده نموده اند.

۱-۲- کارشناسی رنگ شدگی بدنه

یکی از مهمترین بخش هایی که صلاحیت یک کارشناس خبره را نشان می دهد، کارشناسی بدنه خودرو است. دلیل این حساسیت و پیچیدگی را میتوان در خدمات بسیار دقیق و با کیفیت برخی از صافکار ها، رنگ سازان و نقاشان حرفه ای خودرو دانست. در برخی موارد این افراد به قدری کار خود را عالی انجام میدهند که کسی توان تشخیص آنرا نخواهد داشت. این موضوع موجب شده تا کارشناسان خودرو نیز توان و آگاهی خود را در امر تشخیص رنگ شدگی و صافکاری خودرو افزایش داده و به روز نگه دارند. علاوه بر تجربه، استفاده از تجهیزات جدید و دانش روز نیز برای یک کارشناس خودرو امری ضروریست.

با تمام این تفاسیر باز هم کارشناسی رنگ شدگی خودرو امری پیچیده خواهد بود؛ چراکه در خودرو نقاطی وجود دارند که دور از دسترس هستند و یا توسط کاور ها و لایه های پلاستیکی، اسفنجی و … پوشانده شده اند؛ قطعاتی در زیر خودرو قرار دارند؛ نقاطی که دائما تحت تاثیر شرایط جوی قرارگرفته اند و مواردی از این قبیل. تمام این موارد و بسیاری جزئیات دیگر از کارشناسی رنگ شدگی خودرو موثر هستند.

۱-۳- بررسی تعویض قطعات بدنه خودرو

اگر میزان خسارت و ضربه وارده به یک قسمت از ماشین بیش از حد باشد باید آن قسمت را تعویض نمود که البته این موضوع، به خصوص در ایران، با کاهش شدید قیمت خودرو نیز همراه است. تعویض قطعات بدنه خودرو در کشورهای اروپایی بر خلاف ایران یک امر بدیهی و مرسوم تلقی می‌شود، چرا که قطعه تعویض شده از سلامت و استحکام بیشتری نسبت به قطعه تعمیر شده برخوردار خواهد بود. تشخیص قطعه تعویضی نیز مشکل است، زیرا که گاهی این قطعه از روی یک خودروی دیگر باز شده و از لحاظ کیفیت و نوع رنگ و حتی ضخامت پوشش رنگ (روش تشخیص با تست رنگ دیجیتال)، کاملاً با قطعه قبلی برابری می‌کند و تجربه و شگرد کارشناس است که در اینجا شما را از خرید یک خودروی به ظاهر بدون رنگ مطلع می‌کند هرچند تصمیم خرید و یا عدم خرید همواره با شخص خریدار می باشد و کارشناس خودرو، مشاورۀ فنی خود را ارائه می نماید.

۲- کارشناسی فنی موتور و گیربکس

یکی دیگر از سخت‌ترین بخش‌های کارشناسی مربوط به کارشناسی بخش فنی خودرو می‌باشد. کارشناسی این قسمت مستلزم داشتن دانش فنی حوزه مکانیکی خودرو و آشنایی کامل از قطعات بکار رفته در موتور می‌باشد. کارشناس در این بخش باید علاوه بر کنترل خودرو نسبت به هر گونه صدا یا لرزش غیرطبیعی خودرو دقت مضاعف داشته باشد تا بتواند مشکلات فنی را برای خریدار بازگو کند. در خودروهای پیشرفته توسط دستگاه دیاگ می‌توان تا حدودی به مشکلات فنی یک خودرو پی برد، اما این یک تصور غلط می‌باشد که تست دیاگ تمامی عیوب فنی خودرو را مشخص می‌نماید. در حالیکه میزان حاد بودن بسیاری از مشکلات فنی خودرو تنها توسط تست رانندگی تعیین می‌شود. کارشناسی فنی و موتور از چهار قسمت اصلی تشکیل شده‌است که عبارتند از:

۱–۲- کارشناسی موتور

موتور، قلب تپنده و اصلی‌ترین بخش یک خودرو بحساب می‌آید. به همین سبب بررسی و کارشناسی این بخش بسیار حساس و ارزشمند است. توجه داشته باشید که یک موتور آرام، بیصدا و بدون لرزش هم نیاز به کارشناسی دقیق دارد. مشکل روغن سوزی، دفرمه شدن رینگ، پیستون و مواردی از این قبیل که نیاز به تعمیر اساسی موتور و هزینه‌های گزاف آنچنانی دارد را می‌توان با استفاده از ترفندهایی برای زمانی محدود برطرف نمود که این اتفاق معمولاً در هنگام فروش خودرو توسط بعضی افراد اتفاق می‌افتد. اگر شما چنین خودرویی را بدون کارشناسی خریداری نمودید، باید بدانید که متحمل ضرر هنگفتی شده‌اید، زیرا یک کارشناس خبره تا قادر به تشخیص موارد کلاهبرداری در بخش فنی خودرو است.

۲–۲- کارشناسی گیربکس

انتقال قدرت تولید شده توسط موتور از طریق سیستم کلاچ و گیربکس به چرخ‌ها صورت می‌گیرد. عدم کارکرد صحیح این بخش، در بالا رفتن مصرف سوخت و هزینه‌های جاری خودرو سهم بسزایی دارد. در خودروهای دنده اتومات روز دنیا سیستم گیربکس و توربو بسیار پیچیده و دارای حسگرهای هیدرولیکی و مکانیکی گران‌قیمت بوده و کارشناسی آن نیاز به دقت، تجربه و تجهیزات مناسب دارد. کارشناس در این بخش باید گیربکس را در تمامی حالات اتومات و دستی مورد بررسی قرار داده و از صحت کارکرد آن اطمینان حاصل کند. زدن ضربه در تعویض دنده پژو ۲۰۶ اتوماتیک، لزوماً همان معنایی را نمی‌دهد که همین ضربه در کیا اسپورتیج ۲۰۱۴ مشاهد شود. تفاوت این ضربه را فقط کارشناس می‌تواند تشخیص دهد می‌داند.

۳–۲- تست دیاگ

امروزه در خودروها از کامپیوترهای صنعتی به نام ECU استفاده می‌شود. این تجهیزات علاوه بر کنترل بخش‌های مختلف خودرو مانند جعبه سیاه نیز عمل می‌کنند. اطلاعاتی چون میزان مسافت پیموده شده، عمل کردن سنسور ضربه، باز شدن کیسه‌های هوا، تعمیرات اساسی موتور، میزان مصرف سوخت و هزاران مورد دیگر بسته به نوع خودرو در ECU ثبت می‌گردد. این اطلاعات توسط دستگاهی بنام دیاگ قابل خواندن و ویرایش نمودن است. در این قسمت کافیست کارشناس دستگاه دیاگ را به خودرو متصل نموده و پارامترهای مهم را بررسی و با تنظیمات اصلی کارخانه تطبیق دهد. توجه داشته باشید که هر شرکت سازنده خودرو فقط دستگاه دیاگ شرکت خود را پیشنهاد می‌کند. البته اگر به صورت واقعی بررسی نماییم باید گفت، دستگاه دیاگ بیش از آنکه در تشخیص عیوب موتوری به کار بیاید، در تشخیص سلامت کیسه‌های هوا و سیستم ایمنی خودرو نظیر ترمزها، دارای کاربردی حیاتی می‌باشد. در سیستم خودروهای جدید یه واسط میانی با نام EDR اضافه گردیده که تمامی رخدادهای خودرو و آپدیت‌های ضروری در این سیستم ثبت و قابل بررسی و حل می‌باشد . که این عمل توسط مهندسین خودرو که دارای Certificate رسمی از کارخانه سازنده می‌باشند و با اتصال به سرور کارخانه سازنده قابل آپدیت و رفع عیب می‌باشد .

۳- تست آپشن و تجهیزات جانبی

کارشناسی این بخش کاملاً به نوع و تجهیزات بکار رفته در آن بستگی دارد. همان‌طور که در ابتدا به آن اشاره شد پیشرفت تکنولوژی صنعت خودرو از سرعت بالایی برخوردار است. هر روز یک خودرو با تکنولوژی خاص توسط یکی از سازندگان به بازار جهانی ارائه می‌شود. در خودروهای بالای ۱۰۰ میلیون تومان آپشن‌ها و تجهیزات جانبی درصد بالایی از قیمت یک خودرو را رقم می‌زنند که این امر در تعیین قیمت خودروی دست دوم نیز تأثیر چشمگیری دارد. باور این نکته شاید سخت باشد که کار نکردن گرمکن شیش عقب در یک خودروی سوناتا، می‌تواند خریدار را از خرید چنین خودرویی منصرف نماید. شما هم اگر اهمیت عملکرد آپشن‌هایی نظیر سنسور و دوربین دنده عقب، سیستم سرمایش و گرمایش، آینه بغل برقی، قفل مرکزی، سنسور باران، سانروف، گرمکن و سردکن صندلی، کمربند ایمنی، چراغ مه‌شکن، پروژکتور و … را بررسی نمایید متوجه خواهید شد که حاضر نیستید صاحب خودرویی شوید که حتی یکی از آپشن‌های آن به درستی کار نمی‌کند. تعداد زیاد آپشن‌ها و تجهیزات باعث شده تا تست تمام آن‌ها از حوصله خیلی از کارشناسان خارج باشد. تست بعضی از این آپشن‌ها به‌طور مثال کیسه هوا بدون تجهیزات حرفه‌ای برای هیچ کارشناسی قابل انجام نیست. دستگاه‌های دیاگ پیشرفته این امکان را به کارشناسان خودرو می‌دهند تا در زمانی کوتاه تمام آپشن‌های داخلی و خارجی یک خودروی پیشرفته را تست کرده و از صحت عملکرد آن نیز مطلع شوند. ذکر این نکته قابل توجه است که خیلی از کارشناسان خودرو، آپشن‌ها را بصورت دستی تست می‌کنند اما وقتی یک آپشن توسط دستگاه دیاگ چک شود تمام بخش‌های اصلی و فرعی اعم از سیم کشی‌ها، کلیدها، سنسورها، پردازنده‌ها، عملگرها و تمامی تجهیزات درگیر با آن مورد بررسی قرار می‌گیرند و اگر هرکدام از آن‌ها دچار نقص فنی باشند کارشناس متوجه مشکل سیستم خواهد شد.

توجه به این نکته نیز ضرورت استفاده از کارشناسی خودرو را بیش از پیش آشکار می سازد. در مواقعی دیده می شود که آپشن هایی بصورت دستی، غیر استاندارد و خارج از روند تولید کارخانه سازنده خودرو بر روی خودرو نصب میشوند. هدف از انجام این کار معمولا فروش خودرو به قیمت بالاتر و بجای خودروی اصلی است که شبیه سازی آپشن ها بر آن اساس انجام شده اند.

۴- تست رانندگی

تست رانندگی یکی از حساس‌ترین قسمت‌های کارشناسی یک خودرو است. Drive Test یا همان تست رانندگی بازگوکننده میزان سلامت نسبی خودرو می‌باشد. کارشناس در این قسمت باید در حین رانندگی تمام مواردی که در تست دیاگ دارای مشکل بوده‌اند را نیز بررسی نماید. در تست رانندگی مواردی از قبیل شتاب خودرو، عملکرد ترمزها، سیستم تعلیق، سیستم هیدرولیک فرمان، سیستم گیربکس در حالت دستی و اتومات، میزان بودن فرمان و ده‌ها نکته دیگر مورد بررسی قرار می‌گیرند. بعبارت دیگر می-توان گفت تست رانندگی اصلی‌ترین بخش کارشناسی فنی هر خورویی است.

کارشناسی خودرو در ایران

متخصصان صنعت خودرو معتقدند بازار خرید و فروش خودروهای نو و دست دوم در ایران رونق گرفته‌است. طبق آمار تحلیل گران افراد معمولاً هر پنج تا هشت سال یک بار اقدام به تعویض و خرید خودرو می‌کنند. علی رغم رقم بالای خرید و فروش روزانه خودرو در ایران، بحث کارشناسی تخصصی خودرو از اهمیت کمتری برخوردار بوده‌ است. طبق گزارش یک شرکت فعال در زمینه آمار خرید و فروش خودرو ۳۰ الی ۴۰ درصد افرادی که اقدام به خرید یک خودرو جدید می‌کنند قبل از خرید خودرو را تست نمی‌کنند. هرچند طی سال‌های اخیر به دلیل افزایش آگاهی و همچنین مواجه شدن با ضررهای قابل توجه این مقوله نیز مورد توجه خاص قرار گرفته‌است. در ایران بسیاری از افرادی که به دنبال خرید خودروی دست دوم هستند به چند روش عمل می‌کنند. دسته اول از یک تعمیرکار آشنا یا مورد اعتماد درخواست می‌کنند که در محل خرید خودرو به بررسی خودرو بپردازد. دسته دوم با اجازه فروشنده، به منظور بررسی خودرو را به محل یک تعمیرگاه می‌برند. هر کدام از این روش‌ها مزایا و معایبی دارد. در بسیاری از موارد نداشتن تعمیرکار آشنا و مورد اعتماد و یا عدم همکاری فروشنده برای مراجعه به تعمیرگاه، خریداران را با مشکلات مختلفی روبرو می‌کند.دسته دیگری از افراد هم از کارشناسان سیار استفاده می‌کنند.

انواع کارشناسی خودرو نسبت به زمان خرید خودرو

کارشناسی خودرو را می‌توان از لحاظ زمان انجام کارشناسی به دو دسته زیر تقسیم نمود:

۱- کارشناسی خودرو قبل از خرید

در این نوع از کارشناسی خودرو که معمولا به قصد خرید خودرو انجام می گیرد، خریدار از خدمات کارشناسی خودرو برای بررسی فنی و هم چنین تعیین قیمت تقریبی خودرو استفاده می نماید. در این حالت خودرو توسط کارشناسان متخصص و با دقت زیاد ، از نظر فنی، بدنه، کارکرد، آپشن ها و بقیه موارد لازم مطابق با آنچه قبلا گفته شده، بررسی میگردد. پس از بررسی کامل کارشناس خودرو، با توجه به مشخصات خودرو شامل سازنده، مدل، کارکرد و نتایجی که از کارشناسی بدست آمده است و همچنین آگاهی از قیمت خودرو در بازار محدوده قیمت خودرو را تعیین می نماید.

۲- کارشناسی خودرو بعد از خرید

این نوع از کارشناسی خودرو گاها بصورت دوره ای و یا پیش از یک رویداد خاص مانند انجام یک مسافرت انجام میشود. میزان دقت در انجام این کارشناسی بستگی به دیدگاه مالک خودرو و همچنین رویداد پیش روی خواهد داشت. کارشناسی خودرو بعد از خرید میتواند شامل بررسی ساده روغن موتور، ترمز، آب رادیاتور باشد. همچنین میتوان این نوع از کارشناسی را بصورت تخصصی و با جزئیات بیشتری انجام داد. هدف اصلی این کارشناسی اطمینان از صحت عملکرد خودرو و رفع عیوب احتمالی آن می باشد.

این نوع از کارشناسی را برخی از سازندگان خودرو در بازه های زمانی مشخص و یا در ایامی خاص نیز انجام می دهند. بعنوان مثال دیده شده است که برخی سازندگان خودرو در ایران پیش از تعطیلات نوروز از مالکین برخی خودرو ها دعوت به انجام کارشناسی می نمایند. اما بطور کلی در ایران اغلب افراد بصورت مستقل و بر اساس موقعیت زمانی و مکانی اقدام به انجام این نوع از کارشناسی می نمایند.

جمع بندی

با توجه به آنچه در این مقاله آورده شد و بعنوان جمع بندی، بررسی کردیم که کارشناسی خودرو قبل از خرید خودرو و همچنین کارشنای خودرو پس از خرید خودرو، هر دو از اهمیت بسزایی برخودارد هستند. اولی به شما در انجام یک خرید خوب و مطمئن و با کمترین ریسک ممکن کمک می نماید. و دومین مورد به شما در داشتن یک خودرو با عملکرد صحیح و بدون ریسک جانی در سفر ها و یا استفاده های روزانه کمک خواهد نمود.